Στα μέσα της δεκαετίας του 1940 μία ολιγάριθμη ομάδα καλλιτεχνών εισήγαγε μια νέα λογοτεχνική τεχνική, διαμετρικά αντίθετη με τα κατεστημένα μέχρι εκείνη την εποχή λογοτεχνικά ρεύματα, αλλά και το συντηρητικό αμερικανικό βίο. Κατά την περίοδο εκείνη η Αμερική άρχισε να επιβάλλει έναν ολοκληρωτικά συμβατικό τρόπο ζωής, που απέκλειε κάθε είδους αντιεξουσιαστική παρεκτροπή και εξέργεση. Η νοοτροπία του “Αμερικανικού Ονείρου” διαπότιζε την κοινωνία και οι πολίτες παρέμεναν απαθείς απέναντι σε κοινωνικοπολιτικά θέματα, αρκούμενοι στη συσσώρευση υλικών αγαθών.
Παράλληλα, το ψυχροπολεμικό κλίμα που αιωρούνταν ως “δαμόκλειος σπάθη” πάνω απο τα κεφάλια των Αμερικανών υπαγόρευε τον κονφορμισμό και την αλλοτροίωση των διαχρονικών αξιών.Απέναντι σε αυτό το συντηρητικό κλίμα στάθηκε ένας μικρός κύκλος καλλιτεχνών, οι οποίοι απέρριψαν όλες τις επικρατούσες παραδόσεις και συμβάσεις, προβάλλοντας έναν αντιδραστικό και κατακριτέο τρόπο ζωής. Στα έργα τους αποτυπώνονται προσωπικές εμπειρίες, τόσο των ίδιων όσο και του στενού φιλικού τους κύκλου. Ιστορίες βγαλμένες από τη σκληρή πλευρά της ζωής, που συχνά σοκάρουν.
Πολλοί από τους συγγραφείς του κύκλου πειραματίστηκαν με ψυχοτρόπες ουσίες, κυρίως παραισθησιογόνα, και αποτύπωσαν τις σκοτεινές αυτές εμπειρίες στα έργα τους. Αρκετοί διατυμπάνισαν τις θρησκευτικές τους πεποιθήσεις, καθώς ήρθαν σε επαφή με τις Ανατολικές θρησκείες, όπως το βουδισμό, και άλλοι υποστήριζαν σθεναρά την οικολογική συνείδηση. Η νέα αυτή γενιά προσπάθησε να ξεφύγει από κάθε επιβολή και να παρουσιάσει μια καινοτόμο για την εποχή στάση ζωής. Το όνομα που επέλεξαν οι εκπρόσωποί της, προκειμένου να ονομάσουν το νεοεισαχθέν τους ρεύμα, ήταν ο περιγραφικός όρος beat.
Ο όρος beat σημαίνει κυριολεκτικά το ρυθμό ή το χτύπημα. Ο
Τζακ Κέρουακ
χρησιμοποίησε τον όρο αυτό γύρω στο 1948, θέλοντας να περιγράψει τον κοινωνικό και καλλιτεχνικό του περίγυρο. Υπό την έννοια αυτή ο όρος beat αποτελεί ένα χτύπημα στην αμερικανική κοινωνία, η οποία είναι “κουρασμένη” και “νικημένη”. Μεταγενέστερα χρησιμοποιήθηκε και ο όρος beatnik, που αναφέρεται αποκλειστικά στην beat γενιά και δηλώνει σε μεγάλο βαθμό το στερεότυπο του αριστερού, αντιεξουσιαστή ή επαναστάτη, αναρχικού και συχνά αντικοινωνικού και μη συμβατικού στοιχείου.
Γενικότερα η beat πλευρά της λογοτεχνίας κατακρίθηκε περισσότερο από κάποιους συντηρητικούς ποιητές και κριτικούς , οι οποίοι δεν αποδέχονταν την θετική επίδραση που ασκούσε στην κοινωνία και την λογοτεχνία. Ωστόσο, παραμένει γεγονός, πως το κίνημα των μπήτνικς ως φαινόμενο, άσκησε γενικά σημαντική επιροή σε ολόκληρη τη Δυτική κουλτούρα, αμφισβητώντας τις παραδοσιακές ή συμβατικές αξίες. Θεωρείτε ,άλλωστε ,πως η beat λογοτεχνία είχε ουσιαστική επιροή στα μεταγενέστερα κινήματα των χίπις και του πανκ . Σήμερα η μπήτ λογοτεχνία συμπεριλαμβάνεται στο πρόγραμμα σπουδών αρκετών αμερικανικών κολλεγίων.
Κύριοι εκφραστές της μπήτ γενιάς.
Όπως προαναφέρθηκε, στενός ήταν ο κύκλος των μπήτνικ και αποτελούνταν από φιλικά μεταξύ τους πρόσωπα. Κεντρικό ρόλο στην εξάπλωση της μπητ λογοτεχνίας διαδραμάτισαν δύο σημαντικά έργα, το μυθιστόρημα Στο Δρόμο (On the road 1951) του Κέρουακ και το ποίημα Ουρλιαχτό (Howl 1955)του Γκίνσμπεργκ, που αποτελούν έως σήμερα τα πλέον δημοφιλή δείγματα της μπητ λογοτεχνίας.
Ένας σημαντικός μπήτ συγγραφέας ήταν ο Ουίλιαμ Μπάροουζ, ένας μοντερνιστής και αβάν γκαρντ λογοτέχνης της εποχής, κάποια έργα του οποίου φλερτάρουν με την επιστημονική φαντασία και πράγματι θα επηρεάσουν συγγραφείς του φανταστικού στο μέλλον. Υπήρξε στενός φίλος του Τζάκ Κέρουακ με τον οποίο γνωρίστηκε το 1942 και συνεργάστηκαν μετέπειτα ως εκφραστές της μπήτ γενιάς. Γεννήθηκε το (1914-1997) και το 1953 κυκλοφόρησε το πρώτο και ημιαυτοβιογραφικό μυθιστόρημα του το , junkie. Το junkie θεωρείται η πλέον χαρακτηριστική απεικόνιση του εφιαλτικού αγώνα απέναντι στα ναρκωτικά εμπειρία που ταλαιπώρησε τον ίδιο τον συγγραφέα σε όλη σχεδόν τη ζωή του. Χρησιμοποιούσε συχνά όπως και ο Κέρουακ την cut –up τεχνική, κατά την οποία ένα κείμενο τεμαχίζεται και συναρμολογείται ξανά τυχαία , δημιουργώντας ένα νέο κείμενο.
Οι παρακάτω δέκα ταινίες είναι αυτές που έχουν γυριστεί και είναι βασισμένες άμεσα ή έμμεσα στη beat λογοτεχνία. Οι παρακάτω fiction ταινίες, τοποθετημένες χρονολογικά, αποτελούν τον πλήρη οδηγό της beat γενιάς των καταραμένων ποιητών που έδρασαν στην Αμερική της δεκαετίας του 50 όπως τους μεταχειρίστηκε ο κινηματογράφος. Είτε ασήμαντες, είτε αριστουργήματα, είναι η μόνη σύνδεση του επαναστατικού πνεύματος των συγγραφέων και των μη-κινηματογραφήσιμων βιβλίων τους με το σινεμά. Εξαιρούνται τα πάσης φύσεως ντοκιμαντέρ.
The Beat Generation (1959)
Περισσότερο ένα ντοκουμέντο μιας εποχής παρά ένα σημαντικό noir για τη γενιά των beat ποιητών. Αντί για την πρώτη και σημαντικότερη καταγραφή του πνευματικού φαινομένου, έχουμε ένα exploitation της MGM με όλα τα ενδιαφέροντα στοιχεία όπως την ποίηση και τη jazz να είναι σε δεύτερη μοίρα, και στο προσκήνιο να υπάρχει μια αστεία αστυνομική πλοκή.The Subterraneans (1960)
Βασισμένο στο ομώνυμο βιβλίο του Kerouac, χωρίς βέβαια να έχει την παραμικρή σχέση με αυτό πέρα από τον τίτλο, το ξεχασμένο b movie είναι μια σκέτη καταστροφή.Ξέφρενη jazz και έξαλα νιάτα στο San Fransisco… Φιάσκο. Αφορά μόνο όσους θέλουν να έχουν μια πλήρη συλλογή πάνω στο αντικείμενο.
Heart Beat (1980)
Σημαντική beat ταινία για την εποχή της με τον Nick Nolte στο ρόλο του Neal Cassidy και της Sissy Spacek στο ρόλο της Carolyn Cassady.Ο John Heart υποδύονταν τον Jack Kerouac. Ίσως η πιο ρεαλιστική απόπειρα να μεταφερθεί το πνεύμα και το lifestyle της εποχής που γέννησε το On The Road.
Barfly (1987)
O σκηνοθέτης Barbet Schroeder καταφέρνει να συλλάβει το μεγαλείο της παρακμής του Charles Bukowski.Ο Mickey Rourke ερμήνευσε με συνέπεια την παρανοϊκή και διεστραμμένη, big mouth περσόνα του αυτοκαταστροφικού ποιητή του πεζοδρομίου, που ζούσε πνιγμένος στο αλκοόλ και τους καυγάδες.
Naked Lunch (1991)
Ο μέγιστος Καναδός οραματιστής David Cronemberg, καταφέρνει τα ακατόρθωτα με τη διασκευή του στο αιρετικό αριστούργημα του William Burroughs.Μια πανδαισία σκηνοθετικής βιρτουοζιτέ και υποδειγματικού ψυχολογικού σοκ. Ένα παραισθησιογόνο ταξίδι στο υποσυνείδητο που δεν πρόκειται να ξεπεραστεί από το χρόνο.
The Last Time I Committed Suicide (1997)
Το σενάριο της ταινίας είναι βασισμένο στο γράμμα που έγραψε ο Neal Cassady στον Jack Kerouac. Τον τελευταίο υποδύεται ο Keanu Reeves.Ενδιαφέρον ανεξάρτητο φιλμ που εξερευνά τη ζωή και τις σκέψεις του Cassady στα μέσα της δεκαετίας του 40, πριν την beat έκρηξη.
Beat (2000)
Ο άγριος βίος του William Burroughs σε ένα ξεχασμένο και όχι ιδιαίτερα σημαντικό φιλμ.Αφορά όσους ενδιαφέρονται να δουν τα πάντα γύρω από τη beat generation και όσους ενδιαφέρονται να δουν τον Kiefer Sutherland στο ρόλο του Burroughs και την Courtney Love (!) στο ρόλο της γυναίκας του Joan…
Factotum (2005)
Άλλη μια ταινία βασισμένη στον Hank Chinaski, το λογοτεχνικό alter ego Charles Bukowski.Λιγότερο ενδιαφέρουσα ταινία από το Barfly και σχετικά “γειωμένη” και συντηρητική για το θέμα της. Το σώζει μόνο η ερμηνεία του Matt Dillon που είναι ενδιαφέρουσα.Neal Cassady (2007)
Άγνωστη ταινία που όμως παρουσιάζει ενδιαφέρον για τους fan. Η ταινία εξερευνά τι έγινε στον Neal Cassady αμέσως μετά την κυκλοφορία του “On The Road” και το πώς ο ίδιος αντιμετώπισε την παράδοξη σχέση του με το χαρακτήρα του Dean Moriarty.Howl (2010)
Σύνθετη και ξεχωριστή ταινία που αφορά το ιστορικό ποίημα του Allen Ginsberg που πυροδότησε τους συνοδοιπόρους του και έβαλε φωτιά στη λογοκρισία της εποχής.Το ιστορικό της δίκης για τη δημοσίευση του βλάσφημου ποιήματος, το προσωπικό πορτραίτο του Ginsberg και η εμπρηστική δύναμη του λόγου του σε ένα ανεξάρτητο κινηματογραφικό πείραμα. Must see. πηγές: RAMNOUSIA
